Tatildeyken Hasan arkadaşım bu konuda bana mail atmıştı ve tüm blogçulardan destek beklediğini söylemişti. Bende bir siteyi kullanıcılara sunmadan önce illa inceliyorum, nedir ne değildir diye. Wikipedia’ı biliyor ve kullanıyordum zaten ama konunun ne kadar önemli olduğunun farkında değildim. Meğer özgür ansiklopedinin bizim için ayrılan Türkçe kısmı pek de zengin değilmiş. Zenginleştirmekse bizlerin elinde. Buyrun Hasan’ın kendi yazısını bire bir sizlerle paylaşıyorum. En güzel açıklamayı o yapmış zaten sizler için.
İnternet deyince özgürlük gelir aklımıza. Bilgiye ulaşmakta özgürüz, binlerce kaynak arasından istediklerimizi seçip kullanabiliyoruz. Sadece kullanmak, tüketmek, katkıda bulunamamak özgürlüğün önünde bir engeldir aslında sanal alemde. Wikiler katılımcı bir anlayışla işliyorlar, bu sayede kullanıcılar wiki tarzı sitelere diledikleri gibi, özgür bir şekilde katkıda bulunabiliyorlar.
Web 2.0 kavramının da en önemli öğelerinden biri olduğunu düşündüğüm wikileri birçok amaç için kullanabiliyoruz. Kendimize ait bir wiki sistemine sahip olabileceğimiz gibi var olan bir wiki sitesinden faydalanabilir, dilersek katkıda bulunabiliriz. Türkçe wikilere örnek olarak WordPress Türkiye Wiki, Lapis Linux Wiki, Pardus Wiki gösterilebilir. Belli konularda kaynak niteliğindeki belgelerin bir araya geldiği bu sitelerde kullanıcılar belgeleri okumanın yanısıra bilgi sahibi oldukları bir konu hakkında yazılar yazabilir veya varolan yazıları geliştirebilirler. Wikiler o kadar yaygın olarak kullanılıyor artık; dünyada şu sıralar popüler olan hosting şirketi Dreamhost‘un kullanıcıları için gerekli olan belgeleri wiki formatında sunması beni şaşırtmıştı açıkçası. 🙂
Ve Wikipedia…
15 Ocak 2001′de İngilizce olarak yayına başlayan, wiki tarzı sitelerin en büyüğü Özgür Ansiklopedi Wikipedia‘ya, şu an için internet üzerindeki en büyük ansiklopedi denebilir ve Wikipedia şimdi Türkçe dahil birçok dilde yayın yapıyor. İngilizce bölümünde 1.200.000′in üzerinde madde bulunuyor, bu çok iyi bir rakam, aradığımız hemen hemen her şeyi bulabiliyoruz.
Genel Özellikler
- Wikipedia içeriği, özgür ve her zaman öyle kalacak olan GNU Özgür Belgeleme Lisansı sözleşmesi kapsamındadır.
- İsteyen herkes katkıda bulunabilir, içerikten faydalanmak için herhangi bir ücret ödemek gerekmez.
- Wiki sistemi olarak MediaWiki kullanılıyor.
- Herhangi bir maddenin diğer dillerdeki makalelerini okumak için sayfanın solundaki diğer dillerden birini seçmemiz yeterlidir.
- Her maddedeki tartışma sayfası ile o madde ile alakalı görüşlerimizi aktarabiliriz.
- Şablon, grafik, tablo kullanma gibi özellikleri vardır.
- Son değişiklikler ve izleme listesi gibi sayfalar sayesinde yapılan değişiklikleri takip edebiliriz; bu sayede kötü niyetli olarak yapılacak değişiklikleri farkederek hemen eski haline getirebiliriz.
Tarafsızlık, demokrasi ve güvenilirlik
Wikipedia’da en önemli ilkelerden biri, tarafsızlık. Kullanıcıların hepsi eşit şartlarda katkıda bulunuyorlar, bazı kuralları uygulamak için yöneticiler de var; yöneticiler diğer vikipedistler tarafından seçiliyor, ve tarafsızlık ilkesine bağlı olmaları gerekiyor. Demokrasi’nin olduğu yerlerde taraflar vardır, wikipedia’da tarafsızlık olması gerektiğine göre demokrasi yoktur denebilir. Bu ilk başta garip gibi gelebilir ama, şu anki başarısının ve güvenilirliğinin en önemli sebeplerinden biri bence tarafsız olmaya çalışması. Tarafsız olmanın yanında tüm kullanıcılarına güveniyor, isteyen herkes üye olmaya bile gerek olmadan maddeler üzerinde istediği değişiklikleri yapabiliyor, bu şekilde devamlı gelişiyor Wikipedia.
Sıkça başvurduğumuz arama motorları da Wikipedia’ya güveniyorlar artık. Şöyle ki, belli başlı arama motorlarında bir konuda araştırma yaptığımızda bilgi sahibi olmak istediğimiz konuyla alakalı wikipedia’daki ilgili makalenin linki arama motorunda ilk sayfada, ilk sıralarda çıkıyor çoğu kez.
Evlerimizde ciltler halinde dolaplarımızın raflarını süsleyen klasik ansiklopedilerin en tanınmışı, Britannica, Wikipedia’nın içeriğinde bilimsel yanlışlar olduğunu iddia ederek eleştiride bulunmuş. Bir ansiklopedinin sahip olması gereken en önemli unsurlardan biridir güvenilirlik, fakat içinde yanlışların olması güvenilirliğini zedelemez bence. Zaten yapılan araştırmalarda Britannica’da da hatalar tespit edilmiş. 🙂 Tabi internet üzerinde yayınlandığı için Wikipedia’daki hataları düzeltmek Britannica’daki hataları düzeltmekten çok daha kolay.
Wikipedia’nın Türkçe bölümü – Vikipedi
2003 yılından beri yayında olan Türkçe Özgür Ansiklopedi Vikipedi, şu an için çok yeterli gibi görünmese de devamlı gelişiyor ve kapsamlı bir Türkçe ansiklopedi olma yolunda ilerliyor. Kullanması ilk başta biraz zor gelebilir, fakat gerekli belgeleri okuduktan ve biraz da alıştıktan sonra çok kolay olduğunu görüyoruz.
Başlamak için Hoşgeldiniz yazısı okunabilir, gerekli birçok şey orada var. Cesur ol yazısı ile biraz cesaret toplayalım, ansiklopedi üzerinde değişiklik yapmak için gerekmese de izleme listesi, kişisel sayfa gibi özellikler ve vikipedide yapılan seçimlerde oy kullanabilmek için üye olalım, artık katkıda bulunabiliriz. 🙂
Daha sonra Vikipedi hakkında yardım, sıkça sorulan sorular sayfalarına bakabiliriz. Ana Sayfa’daki menüden de ulaşabileceğimiz Topluluk Portalı‘nda yapılması gereken işler, duyurular; Köy Çeşmesi‘nde, cevabını bulamadığımız sorular için bir haberleşme ortamı bulunuyor. Maddelerde değişiklik yapmadan önce öğrendiklerimizi uygulamamız için Deneme Tahtası sayfası, vikipedide yapılan son değişiklikleri görmemiz için de Son Değişiklikler sayfası var.
Katkıda bulunmak zor mu?
Vikipedi‘yi kullanmak ve ona katkıda bulunmak için anlattığım birkaç belgeyi okumak yeterliyken, Türkçe Wikipedia’ya hak ettiği ilginin gösterilmediğini düşünüyorum. İngilizce olarak 1.200.000′in üzerinde madde varken, Türkçe madde sayısı şu an için 27-28 binlerde. Ve bu maddelerin bazıları yeterli ansiklopedik bilgi içermediği için taslak halinde…
Vikipedi’nin gelişmesi için hepimizin katkıda bulunmamız gerekiyor, bunun için de daha çok tanınması lazım. Ülkemizde pek bilinmiyor Vikipedi. Bir maddeyi değiştirip “Arkadaşlar sitenizde açık var, bu içerik değiştirilebiliyor” yazan kişileri de görünce bu konuda ne kadar bilgili! olduğumuzu çok rahat anlayabiliyorum. Türkçe Wikipedia’nın tanıtımı adına daha önce bir çalışma yapılmış, 100 bin madde eklenmesi hedeflenmiş, fakat başarılı olunamamış. Önemli olan madde eklemek değil aslında, eklenen maddenin içeriği boş olduktan sonra…
Bize düşen nedir, nasıl destek olabiliriz? *
Vikipedi‘nin yaygınlaşması ve daha kaliteli bir kaynak haline gelmesi için onu tanıtabiliriz. Benim aklıma ilk olarak blog tarzı yayın yapan siteler geldi. Site sahiplerine ulaşarak kendi bloglarında Wikipedia ile alakalı kısa da olsa bir yazı yazarak, yazı olarak tanıtmaları mümkün değilse sitelerinden bir link vererek destek olmalarını tavsiye edebiliriz. Yazılarını takip ettiğimiz blog sahipleri bizi kırmazlar sanırım. Sonuçta birçok farklı konu hakkında yazılar yazıyoruz; dünyanın en büyük projelerinden biri olan ve herhangi bir reklam içermeyen, bağışlarla ve kullanıcılarının katkılarıyla ayakta kalan Wikipedia ve Türkçe bölümü Vikipedi için bir destekte bulunmak çok zor değildir herhalde. 🙂 Ben düşünüyorum takip ettiğim bloglara bu şekilde bir iletişim postası atmak; bakalım kimler destek olacak. 🙂
Wikipedia kardeş projeleri
Vikipedi’nin ana sayfasından da ulaşabileceğimiz; Vikisözlük, Vikikaynak, Vikikitap, VikiSöz (tavsiye!) kardeş projeleri de incelemeye değer! Hepsinin İngilizce kısımları da mevcut, menüden diğer diller kısmından ulaşabiliyoruz.
Tatile çıkmadan önce bir bakın 🙂
Belki de en güzel wiki projelerinden biri WikiTravel, şu an için Türkçe bölümü olmasa da İngilizce bölümü oldukça kapsamlı olan bir gezi rehberi ansiklopedisi. Dünyanın birçok ülkesi için açıklamaları, gezilecek yerleri bulmak mümkün, Türkiye de bunlardan biri. Ek bilgi, WikiTravel Wikipedia’nın ve diğer kardeş projelerin bağlı olduğu Wikimedia kuruluşuna ait değil. Wikipedia haricinde Wikitravel gibi farklı birçok amaç için yayında olan wikiler de var.
Gerekli Bağlantılar
Wikipedia (Tüm diller)
İngilizce Wikipedia
Türkçe Wikipedia (Vikipedi – vikipedi.org adresinden de ulaşılabiliyor)
Gaxxi Buzz’da Wikipedia Ekşi Sözlük karşılaştırma yazısı
Farklı kategorilerde dünyada kullanılan wikilerin listesi
Wiki sistemlerinin karşılaştırmasıNot: Katkılarından dolayı Vikipedi bürokratı ve yöneticisi A. Özgür Erdemli‘ye teşekkürler.
Yazının orijinalini bu adreste bulabilirsiniz. Ayrıca diğer destek yazılarını bu adreste , ve bunda okuyabilirsiniz. Destek olan tüm siteler ise bu adreslerde sunuluyor ve onları da inceleyebilirsiniz.